جزئیات تازه از نقشبرجسته ساسانی
تاریخ انتشار: ۱۹ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۱۸۶۸۸۵
مدیر میراث جهانی منظر باستانشناسی ساسانی فارس براساس مشاهدات و بررسیهای اولیۀ جزئیات نقشبرجسته ساسانی تایید کرد که نقشبرجسته ساسانی متعلق به یک بزرگزاده ساسانی است و این احتمال را داد که تاریخگذاری این اثر به قرن سوم میلادی مربوط باشد و از بخش مرکزی و جنوبی استان فارس جدا شده است. با این وجود همچنان پرسشهای بدون پاسخ زیادی درباره هویت و مکان واقعی این سنگنگاره مطرح است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
به گزارش ایران اکونومیست، علیرضا عسگری چاوردی در مراسم رونمایی از نقش برجسته ساسانی که دوشنبه ۱۹ تیرماه در موزه ملی ایران در جمع خبرنگاران انجام شد، درباره تاریخگذاری این سنگنگاره اظهار کرد: از قرن چهارم میلادی به بعد هنر ساسانی را به این شکل نداریم و قرن سوم میلادی، در زمان آغاز عصر ساسانی، قابلیت تاریخگذاری برای این نقش برجسته را دارد.
مدیر میراث جهانی منظر باستانشناسی ساسانی فارس با اشاره به احتمالاتی که درباره استان فارس به عنوان خاستگاه این سنگنگاره مطرح شده است، گفت: فارس خاستگاه ساسانیان است و از میان ۳۸ نقشبرجسته ساسانی، حدود ۳۰ نقشبرجسته در استان فارس شناسایی شده است. علاوهبر این، با توجه به تمرکز مراکز مذهبی ساسانیان، مخصوصا بین فیروزآباد، کازرون، بیشاپور و منظر ساسانی فارس، که ثبت جهانی شده است، احتمالا این اثر در همان حوزه منظر باستانشناسی ساسانی فارس قرار میگیرد، یعنی در حوزه کازرون، فراشبند و فیروزآباد و بخش مرکزی فارس. از نظر جنس سنگ هم تقریبا در بخش مرکزی و حاشیه جنوبی فارس تاریخگذاری میشود.
این باستانشناس با تایید نظر پژوهشگاه میراث فرهنگی درباره اینکه نقشبرجسته یک بزرگزاده ساسانی را به تصویر کشیده است، اظهار کرد: نقوشی که از سربازان ساسانی در بیشاپور داریم، چنین تشریفات و تزئیناتی ندارند. یک سرباز گردنبد ندارد و حرکت دست نشان میدهد که یک شخصیت مهم و صاحبجاه است. لباس و تزئینات هنری روی آن، نشان میدهد که یک فرد بسیار ممتاز در دوران ساسانی است.
او در عین حال درباره اینکه نقشبرجسته یک پادشاه یا کرتیر (روحانی) ساسانی را به تصویر کشیده است، اطمینان نداشت و گفت که باید در این زمینه بیشتر تحقیق شود.
مدیر میراث جهانی منظر باستانشناسی ساسانی فارس با اشاره به حرکت دست در آن، که بیشتر در "صحنههای مذهبی" و یا در حالت "اشاره کردن" مشاهده شده است، گفت: با توجه به حرکت دست در نقشبرجسته مرد ساسانی، احتمال میدهیم نقشهای دیگری هم در ادامه آن وجود داشته باشد، چون معمولا یک نقش به تنهایی نمیتواند به یک چیزی اشاره کند.
عسگری چاوردی با اشاره به دیگر جزئیات این نقشبرجسته، از جمله گردنبد مرد ساسانی، اظهار کرد: این گردنبد معمولا در نقوشی حجاری شده که کارکرد مذهبی داشته است و تقریبا در نقوش ایزدان و شخصیتهای مذهبی اجتماعی ساسانی مشاهده شده است.
او ادامه داد: حرکت دست نقش برجسته عمدتا رویکرد مذهبی دارد. سکون و ایستایی مرد ساسانی معمولا در سنگنگارههای پایان دوره اشکانی و آغاز دوره ساسانی مشاهده شده است. همین حرکت دست را از نظر جبههنمایی در نقش برجسته اردشیر یکم در همان قرن سوم میلادی در فارس داریم.
این باستانشناس گفت: از نظر تزئینات و چین لباس که کاملا فروافتاده است، یک نوع یکسانی با چین لباس نقش برجسته ادرشیر یکم مشاهده میشود. البته در این سنگنگاره چون حالت ایستایی دارد، این چین افتاده است، اما به لحاظ هنری قابل اهمیت است، چون تناسب اجزا در این اثر هنری کاملا رعایت شده و نقش از نظر ابعاد نیز بینظیر است؛ چرا که تمام نقشهای ساسانی در ابعاد واقعی است و این تنها نقشی است که در ابعاد کوچکتر بوده، که مساله مهمی است.
مدیر میراث جهانی منظر باستانشناسی ساسانی فارس ادامه داد: اگر این نقش مکانیابی شود میتوانیم شاهد پیدایش نقشهای دیگری باشیم و آن منطقه احتمالا از نظر سیاسی و مذهبی در قرن سوم میلادی میتواند خیلی مهم باشد. در قرن سوم میلادی، دورهای که اردشیر یکم در برابر فرهنگ اشکانی، ایران را دوباره احیا میکند و شاپور یکم که بیشاپور را بنیان میگذارد و بهرامها، فرزندان شاپور هستند که از همان سبک و سیاق آثار هنری پدران خود استفاده میکنند.
این باستانشناس همچنین با توجه به رد گذر آب و حفرهای که در میانه نقش برجسته مشاهده میشود، این احتمال را میدهد که سنگنگاره در نزدیک یک چشمه و جریان فصلی آب بوده است.
نقش برجسته بزرگزاده ساسانی در سال ۱۹۸۸ میلادی، حدود سال ۱۳۶۷ خورشیدی، همزمان با جنگ عراق با ایران، به شکل غیرقانونی از آبهای جنوبی کشور خارج و به امارات منتقل شده است و سال ۲۰۱۶ در فرودگاهی در لندن، توقیف و به موزه بریتانیا تحویل داده شده است. این سنگنگاره پس از سه ماه نمایش در موزه بریتانیا به ایران تحویل داده شد.
نمایش این سنگنگاره پس از کارشناسی اولیه باستانشناسان و تایید اولیه اصالت تاریخی آن، از روز دوشنبه ۱۹ تیرماه ۱۴۰۲ در موزه ملی ایران آغاز شده که تا ۳۱ تیرماه ادامه خواهد داشت. گفته شده تحقیقات باستانشناسان روی این سنگنگاره همچنان ادامه دارد و قرار است در نشستی علمی درباره جزئیات بیشتر آن گزارش داده شود.
منبع: خبرگزاری ایسنا برچسب ها: قاچاق آثار تاریخی ، نقش برجسته ساسانی ، موزه ملی ایران ، سنگنگاره ، ساسانیان ، استرداد آثار تاریخی
منبع: ایران اکونومیست
کلیدواژه: قاچاق آثار تاریخی نقش برجسته ساسانی موزه ملی ایران سنگ نگاره ساسانیان استرداد آثار تاریخی نقش برجسته ساسانی قرن سوم میلادی سنگ نگاره تاریخ گذاری مدیر میراث حرکت دست
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۱۸۶۸۸۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
آیا میدانید قدیمیترین مقابر صخرهای ایران کجاست؟
جام جم آنلاین؛ گوردخمههای ایران، از ارزشمندترین مکانهای باستانی و بناهای صخرهای کشور است. بسیاری از این گوردخمه ها را می توان در استان کرمانشاه پیدا کرد. کرمانشاه یکی از تاریخی ترین مناطق کشور است که چند مورد از معتبر ترین سایت های باستانی دنیا همچون محوطه تاریخی بیستون را در دل خود جای داده است. یکی دیگر از این سایت های معتبر باستانی، گوردخمه اسحاق وند یا سکاوند است.
گوردخمه ها از قدیمی ترین انواع معماری صخره ای در ایران است که در دل کوه ها و صخره های مرتفع تراشیده می شدند. این بناهای صخره ای در حقیقت مقبره هایی هستند که متوفیان (افراد دارای اهمیت) را در آن ها به خاک می سپردند. نحوه خاکسپاری این متوفیان در ایران باستان به طرزی متفاوت بود. ایرانیان خاک را مقدس می دانستند، بنابراین، از دفن کردن اجساد درون آن خودداری کرده و آن ها در محفظه های صخره ای مخصوصی که تراشیده بودند، قرار میدادند.
از ایران باستان گوردخمه های بسیاری باقی مانده است که باستانشناسان در مورد قدمت آن ها اتفاق نظر ندارند. بسیاری از گوردخمه های کشور مادی هستند، بسیاری هخامنشی اند و برخی نیز به دوره های بعدی مربوط اند. در واقع گوردخمه های ایران را می توان به گوردخمه های مادی، گوردخمه های هخامنشی و گوردخمه های پس از هخامنشیان تقسیم کرد.
اسحاق وند، بنایی مادی یا هخامنشی
گوردخمه های اسحاق وند در حقیقت سه گوردخمه تاریخی هستند که ابعاد متفاوتی دارند. این گوردخمه ها در استان کرمانشاه، در حدود ۲۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان هرسین و در دل صخره های مرتفعی مشرف به روستای «دهنو» واقع شده اند. این گوردخمه ها به سکاوند نیز شهرت دارند و مردم محلی این منطقه به آن ها «فرهاد تاش» می گویند. به دلیل وجود روستایی به نام اسحاق وند در حوالی این گوردخمه ها، نام آن ها را اسحاق وند گذاشته اند.
پیرامون قدمت این گوردخمهها، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. بسیاری از باستان شناسان خارجی و داخلی، قدمت گوردخمه اسحاق وند را به دوره مادها نسبت می دهند. ولی برخی نیز همچون هرتسفلد، آن ها را مربوط به دوره هخامنشیان می دانند. طبق نظر ارنست امیل هرتسفلد باستان شناس آلمانی تبار، گوردخمه میانی، مقبره گئومات مغ است. داریوش اول در کتیبه بیستون خودش، داستان سرکوبی گئومات مغ یا همان بردیای دروغین را به تفصیل تعریف کرده است. عده کمی نیز این مقابر صخره ای را مربوط به دوره سلوکیان می دانند. به هرحال طبق نظر بسیاری از باستان شناسان، احتمال اینکه این گوردخمه ها مادی باشند بیشتر از هخامنشی بودن آن هاست.
مجموعه اسحاق وند یا سکاوند، متشکل از سه گوردخمه است که هر کدام ابعاد متفاوتی دارند. گوردخمه سمت راستی نسبت به دو گوردخمه دیگر، در ارتفاع بالاتری قرار گرفته است و حدود ۲.۱۰ متر عرض دارد. عرض دریچه گوردخمه میانی ۱.۶۳ متر است و عمق آن نیز ۱.۷۵ متر می باشد. گوردخمه سمت چپ نیز ۸۵ سانتی متر عمق دارد و عرض آن ۲.۱۰ متر است.
در اطراف تمام این گوردخمه ها تزئینات ساده ای تراشیده شده اند. علاوه بر قاب بندی های ساده ای که دور تا دور این سه گوردخمه ایجاد شده اند، در قسمت بالای گوردخمه میانی، تصویر تمام قد مردی با ارتفاع ۱.۸۷ متر به صورت نیمرخ و به زیبایی هر چه تمام تراشیده شده است. این فرد که هویتش مشخص نیست، لباسی بلند و چیندار به تن کرده است و دست های خود را به حالت دعا و نیاش پروردگار به سمت آسمان و جلوی صورتش بلند کرده است. همچنین در مقابل این فرد، یک آتش دان با ارتفاع حدود ۹۴ سانتی متر و یک مشعل سوزان با ارتفاع ۸۳ سانتی متر قرار گرفته است. پشت سر این مشعل و آتش دان، فردی با قامت حدود ۸۰ سانتی متر حجاری شده است که به نظر می رسد در حالی که دستهایش رو به سمت آسمان است، از پشت سرش چیزی را بر دست دارد.
شهرستان هرسین در ۴۴ کیلومتری جنوب شرق کرمانشاه قرار دارد.